Expert update: de afvalmarkt in beweging
De afvalmarkt is continu in beweging. Zo zagen we in 2024 bijvoorbeeld een grote afname in zwerfafval. In 2025 zullen steeds meer organisaties gaan rapporteren over hun afvalbeleid volgens de CSRD-richtlijnen. Wat betekenen deze ontwikkelingen voor onze klanten en welke veranderingen kunnen zij verwachten?
In een reeks van vijf interviews delen onze experts van Milieu Service Nederland hun inzichten en verwachtingen. In deel 1 spreken we Mariëlle Hoekstra, kwaliteitsmanager bij Milieu Service Nederland. Zoals haar functietitel doet vermoeden, kijkt zij naar kwaliteit. Het gaat om het waarborgen van hoge kwaliteit bij klanten, maar ook om de afvalmarkt kritisch te monitoren. Mariëlle deelt haar visie op de belangrijkste ontwikkelingen van 2024 en biedt een vooruitblik op wat ons in 2025 te wachten staat.
Snel naar een onderwerp
Terugblik naar 2024
Dit jaar zijn er belangrijke stappen gezet op weg naar een duurzamere samenleving, met twee grote maatregelen die flinke impact hadden op bedrijfsafval: het verbod op wegwerpplastic en het statiegeld op blik. Volgens Mariëlle hebben deze veranderingen invloed gehad op de manier waarop organisaties omgaan met hun afvalstromen.
Verbod op wegwerpplastic en de gevolgen voor afval
De overheid richt zich met diverse wetgeving op het terugdringen van zwerfafval. “De eerste grote wijziging in 2024 was de verdere invoering van het verbod op wegwerpplastic, met veel consequenties voor organisaties. Zo werd onder andere het gebruik van wegwerpkoffiebekers verboden. Sinds eind dit jaar wordt hier ook actief op gehandhaafd. Papieren koffiebekers bevatten een plastic laagje, waardoor ze onder deze nieuwe wetgeving vallen. Koffiebekers mogen onder bepaalde voorwaarden nog wel als monostroom worden ingezameld. Wij kunnen onze klanten ontzorgen door hen te ondersteunen in de juiste inzameling en verwerking van deze bekers.”
Er komen nu steeds meer alternatieven op de markt om de vermindering in wegwerpplastic aan te pakken. Wat opvalt, is dat er bij elk alternatief een nieuwe verschuiving ontstaat. “Sommige bedrijven moedigen medewerkers aan om hun eigen mok mee te nemen. Hoewel dit een goede oplossing lijkt, komt hier veel uitstoot bij kijken door productie en transport. Daarnaast gebruiken veel mensen papieren handdoekjes om hun afwas te drogen. Dit is na covid veel normaler geworden. Een ander voorbeeld is het gebruik van biobased plastic, wat ook zijn eigen uitdaging meebrengt. Dit materiaal heeft namelijk drie keer zo lang nodig om te composteren in vergelijking met gewoon bio-afval. Deze onvoorziene gevolgen willen we zo veel mogelijk voorkomen op weg naar een circulaire economie. Daarom blijft preventie het belangrijkste: minder afval genereren is de sleutel.”
Statiegeld op blik
Een tweede belangrijke maatregel die Mariëlle aanhaalt, is de invoering van het statiegeld op blik in april 2023. In 2024 waren de resultaten hiervan duidelijk zichtbaar. “Blikjes voor dranken kregen statiegeld. Dit veranderde de afvalstroom PMD (Plastic, Metaal en Drankkartons), omdat er minder blikjes in het PMD terechtkomen.” Bedrijven hebben nu ook de optie om alleen Plastic en Drankkartons (PD), zonder metaal, in te zamelen. Dit is echt zonde, volgens Mariëlle, want dat betekent dat waardevolle materialen zoals conservenblikjes en andere metalen weer vaker in het restafval belanden. “Je merkt wel dat klanten die graag willen verduurzamen, voor de afvalstroom PMD kiezen bij Milieu Service Nederland, omdat ze het belangrijk vinden dat ook deze grondstoffen goed verwerkt worden.”
De bovengenoemde twee maatregelen hebben zeker wel effect: er belandt veel minder zwerfafval op straat. Zo liggen er in 2024 bijvoorbeeld wel 64% minder blikjes op straat dan in 2022, volgens de monitoring drankverpakkingen in het zwerfafval van Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving.
Zwerfafval op het strand van Zandvoort in 2024
2025 in teken van CSRD, producentenverantwoordelijkheid en gevaarlijk afval
In de komende jaren gaat er een omslag plaatsvinden: in 2030 wil de overheid namelijk al 50% minder primaire grondstoffen gebruiken. Met nog vijf jaar te gaan, begint de tijd langzaamaan te dringen. Organisaties merken dit in uitgebreidere rapportageplicht en verantwoordelijkheid over hun productie én afval, ziet Mariëlle.
CSRD als focuspunt
Het nieuwe jaar zal steeds meer in het teken komen te staan van CSRD en de verantwoording over ESG, stelt Mariëlle. “Wij zien een duidelijke verschuiving in de vraag naar rapportages. Dit begon al in 2024 en zal in 2025 alleen maar toenemen. Organisaties in Nederland moeten steeds meer rapporteren over hun afval. Ze moeten beleid opstellen: ga je afval scheiden? Hoe ga je dat doen? En wat wil je bereiken? Ze zijn nu verplicht om hun acties te beschrijven, data te verzamelen over de resultaten van deze acties en de voortgang te evalueren.
Bij Milieu Service Nederland kunnen we goed inspelen op deze klantvraag met ons Waste Innovation Network platform (WIN-platform). Als een klant een specifieke afvalstroom wil scheiden, kijken wij met ons grote partnernetwerk van transporteurs en verwerkers naar de best passende oplossing. Zo reduceren we niet alleen restafval, maar verlagen we ook de CO2-uitstoot. Bovendien ontvangen we van veel partners al real-time terugkoppeling over ledigingen en gewichten. Hierdoor kunnen we niet alleen snel en efficiënt werken, maar ook nauwkeurig rapporteren.”
Afvalrapportage in MijnMSN
Producenten verantwoordelijk voor hun eigen product
Hoewel de CSRD veel aandacht vraagt van organisaties, zijn er ook op politiek niveau belangrijke ontwikkelingen. “De uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) wordt steeds breder getrokken.” UPV houdt in dat producenten op verschillende manieren door de overheid verantwoordelijk worden gehouden voor het materiaal dat zij op de markt brengen en hoe dit na gebruik weer wordt ingezameld en verwerkt. “Dat betekent bijvoorbeeld dat er voor een grondstof specifieke routes en verwerkers worden aangewezen, die aan bepaalde standaarden moeten voldoen. Dit hebben we al gezien bij verpakkingsmateriaal en elektronica. In 2025 komt er UPV voor meer productiestromen en zullen regels worden aangescherpt, onder andere voor textiel.”
Regels voor gevaarlijk afval aangescherpt
“Een laatste onderwerp, waar ikzelf ook veel mee bezig ben, is de Zeer Zorgwekkende Stoffenlijst (ZZS), die wordt uitgebreid. Dit zijn afvalstoffen die als ‘gevaarlijk afval’ ofwel 'chemisch afval' moeten worden afgevoerd. Er komen binnenkort strengere regels in deze markt en een toename van de afvalstromen die onder de ZZS vallen. Een belangrijk voorbeeld nu is PFAS, een verzamelnaam voor diverse chemische stoffen, bekend van onder andere de antiaanbaklaag in pannen. Organisaties die gevaarlijke stoffen laten afvoeren, moeten stoffen die onder PFAS vallen dan ook aangeven. Vervolgens komen er in de keten strengere regels om dit te vervoeren en te verwerken. Er moeten dan bijvoorbeeld betere luchtfilters ingezet worden, zodat er minder PFAS de lucht in gaat bij verbranding. Nieuwe regelgeving rondom PFAS zou eigenlijk begin 2025 ingaan, maar de EU-richtlijnen die Nederland zal volgen zijn nog niet definitief.”
Afvalmanagement aanpakken als organisatie
Met haar jarenlange ervaring is het duidelijk: Mariëlle geeft graag advies over het optimaliseren van afvalmanagement. Wat zijn haar belangrijkste tips voor elke organisatie?
“Dat zijn eigenlijk twee dingen. Ten eerste is het belangrijk om je ambities duidelijk te hebben en te weten wat daar de gevolgen van zijn. Stel: je besluit om meer te gaan recyclen. Dit kan leiden tot een andere kostenverdeling en logistieke uitdagingen. Het is belangrijk om je hiervan bewust te zijn.
Mijn tweede punt sluit hier heel mooi op aan: optimalisatie van afvalmanagement begint met afvalpreventie. Kijk goed naar wat jouw organisatie binnenkrijgt en pak het inkoopproces aan. Je kunt bijvoorbeeld afspraken maken met leveranciers, dat ze hun verpakkingsmateriaal mee terug nemen. Of hen vragen naar alternatieven voor verpakkingen, die beter te recyclen zijn.”
Ga jij de uitdaging aan? Wij kijken graag mee als jouw ondernemende afvalpartner.
Wie is Mariëlle en waarin is zij expert?
Mariëlle werkt al meer dan 30 jaar in de afvalbranche. Met haar ondernemende karakter is ze altijd in beweging en blijft ze continu leren. Ze heeft in de loop der tijd een schat aan kennis vergaard, die ze nu dagelijks met collega’s en klanten deelt . Afval is haar passie: ze verveelt zich nooit in dit vakgebied! Wil jij meer weten over een van de onderwerpen in dit blog? Neem dan gerust contact op.
